Το Σπήλαιο Λεοντάρι βρίσκεται στην ανατολική πλευρά του Υμηττού, σε υψόμετρο 550 μ. δυτικά των Γλυκών Νερών Αττικής.
Η ονομασία του οφείλεται σε τοπική παράδοση, σύμφωνα με την οποία, ένα λιοντάρι που κατοικούσε στο σπήλαιο τρομοκρατούσε τους κατοίκους της περιοχής μέχρι που τελικά μαρμάρωσε. Σε ανάμνηση της παράδοσης ένα μαρμάρινο άγαλμα λέοντος ήταν τοποθετημένο κοντά στην Εκκλησία του Αγίου Νικολάου στην Κάντζα έως τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Το σπήλαιο είναι οριζόντιο, με έναν ενιαίο θάλαμο, διαστάσεων περίπου 50 Χ 20 μ., που έχει ύψος οροφής από 6 έως 11 μ. Δύο μεγάλοι σταλαγματικοί σχηματισμοί δημιουργούνται στο βαθύτερο τμήμα του. Μικρή σταγονορροή, που συμβάλλει στη συνέχιση της δημιουργίας του λιθωματικού διακόσμου, παρατηρείται ακόμα σε κάποια σημεία. Στα νεότερα χρόνια ο χώρος χρησιμοποιήθηκε για τον σταυλισμό ζώων.
Το σπήλαιο ερευνήθηκε από το Πανεπιστήμιο Αθηνών σε συνεργασία με την Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας-Σπηλαιολογίας και απέδωσε σημαντικά στοιχεία για τη χρήση του τόσο στην προϊστορία όσο και στους ιστορικούς χρόνους.
Πιο συγκεκριμένα, χρησιμοποιήθηκε συστηματικά κατά τη Νεολιθική περίοδο (από τις αρχές της 5ης έως και το τέλος περίπου της 4ης χιλιετίας π.Χ.), οπότε διαμορφώθηκαν λιθόστρωτα δάπεδα με πυρές, αρκετή κεραμική, λίθινα εργαλεία και συγκεντρώσεις ειδωλίων από πηλό και λίθο.
Από την κεραμική και τα ειδώλια των ιστορικών χρόνων, που βρέθηκαν επάνω στα προϊστορικά στρώματα, προκύπτει ότι στους Κλασικούς χρόνους και αργότερα το σπήλαιο χρησιμοποιήθηκε ως ιερό, πιθανότατα αφιερωμένο στον Πάνα και τις Νύμφες.
Ο Λέων του Υμηττού
«Περί μαρμαρίνου τινός λέοντος ευρισκομένου προ του εκκλησιδίου «Αγίου Νικολάου» εν τω χωρίω της Αττικής Κάντζα, υπάρχει παράδοσις καθ’ άπασα την Αττικήν διαδεδομένη δημοσιευθείσα εν τω «Βύρωνι» του 1876 υπό του Κ. Ζησίου. Εις την βορειοτάτην δηλ. κορυφήν του Υμηττού προς την Ανατολικήν αυτού κλιτύν υπάρχει σπήλαιον λεγόμενο του Λεονταριού. Εις το σπήλαιον τούτο, όπερ επί τούτω επισκέφθημεν, ενεφώλευε ποτέ κατά την παράδοσιν φοβερός λέων, φθοράν και όλεθρον επάγων εις όλην την πεδιάδα και τας ράχεις του όρους.
Οι κάτοικοι της Αττικής φοβούμενοι τον Λέοντα πλην των άλλων δεν ετέλουν και λειτουργίας εις τον κατά τους Α. πρόποδας του Υμηττού και εν τω χωρίω Κάντζα ναόν του Αγίου Νικολάου. Ότε επί τέλους παραμονήν τινα του ονόματός του ο Άγιος φανερωθείς καθ ύπνους εις τινάς αγρότας τους προσεκάλεσε την επιούσαν να πορευθώσιν αφόβως εις την εορτήν. Ούτοι υπακούσαντες μετέβησαν την πρωϊαν πλήρεις θάρρους αθρόοι εις τον ναόν.
Ο Λέων όρμησε κατ αυτών απαισίως ωρυόμενος, αλλά μόλις προσήγγισεν εις του ναΐσκου τα πρόθυρα, ο Άγιος Νικόλαος εμφανίζεται και πλήξας αυτόν ισχυρώς τον εμαρμάρωσεν.”
Πηγές:
http://odysseus.culture.gr/h/2/gh251.jsp?obj_id=16861
https://oreinografies.wordpress.com/…/%CE%BF-%CE%BB%CE…/
